Një nga problematikat me të cilat përballet shoqëria jonë është pabarazia gjinore. Një hendek i tillë vjen si pasojë e një sistemi jo favorizues lidhur ngushtë me kulturën dhe normat vendase; dhe të një sërë faktorëve politikë, ekonomikë dhe socialë. Kjo pabarazi sjell diferencime, shpeshherë të thella dhe me pasoja afatgjata në mjedisin familjar, shoqëror dhe profesional. Pabarazia gjinore në shkollë, është një prej bazave të formimit intelektual të individit dhe është një sfidë e rëndësishme për tu tejkaluar, jo vetëm për të rinjtë por edhe për institucionet përgjegjëse dhe politikave të tyre sociale.

Pabarazia në kontekstin shqiptar tenton të frymëzohet nga normat tradicionale dhe mentaliteti  i shoqërisë. Stereotipet gjinore janë një pjesë e pandarë e shoqërisë, të cilat përveçse krijohen, edhe diktojnë si duhet të jetë sjellja, veprimtaria dhe aspiratat e një të riu. Ato janë të bazuara në vlerat njerëzore të cilat tradicionalisht i janë atribuuar njërës gjini apo tjetrës. Vihet re se vlerat me të cilat janë karakterizuar djemtë shihen si atribute pozitive për të dyja gjinitë, ndërsa vlerat e vajzave shihen ose si të rëndësishme vetëm për vajzat, ose si pa vlerë. Kjo ndarje shihet si baza e patriarkisë dhe si kontribues kryesor i dallimeve gjinore duke formuar një marrëdhënie asimetrike mes dy palëve dhe shpërndarje të pabarabartë të fuqisë.

Lidhur me fushën e edukimit, stereotipet gjinore formojnë këto dy dallime kryesore: vajzat edukohen për tu kujdesur për të tjerët, ndërsa djemtë edukohen për të dominuar. Përgjatë jetës, veprimtaria e vajzave lidhet vazhdimisht me nocionin e mëmësisë dhe përkujdesjes, çka i zhvesh ato si individë dhe i vlerëson bazuar në biologjinë fizike të tyre. Veprimtaria e djemve lidhet me egocentrizmin, garën dhe forcën. Në të njëjtën mënyrë, ky përkufizim i zhvesh ata nga cilësitë dhe ndjenjat e tyre si individë, duke u përpjekur për t’i larguar sa më shumë nga modeli feminin. Kjo është një ndër arsyet pse profesionet më të paguara janë ato tradicionalisht të burrave, si inxhinieria, mjekësia, shkencat, apo të tjera.

Aq të forta janë këto norma, sa pasqyrohen jo vetëm në marrëdhënien mësues-nxënës, por edhe në kurrikulën dhe tekstet mësimore. Ilustrimet dhe shembujt e përdorur në libra shpesh lënë pas identitetin e vërtetë të individëve dhe kanë tendencën të përshkruajnë situata të caktuara ku vajzat kanë role të ndara nga djemtë. Zakonisht figura e shkencëtarit, shkrimtarit apo artistit në tekstet shkollore janë të përfaqësuara nga burrat. Nga ana tjetër, vajzat janë të përfaqësuara nga roli familjar dhe me tendencë më pak identifikuese në aspektin profesional. Gjithashtu, mënyra sesi mësuesit sillen apo u përgjigjen nxënësve mund të lërë tek ta një ndikim psikologjik të fortë, pasi ata janë figura e dytë autoritare që prezantohet në jetën e një fëmije pas prindërve, dhe si të tillë, merren si shembull. Gjuha seksiste është prezente në bisedat e përditshme, një fenomen i cili mund të mos vihet re në fillim. Mësuesit janë më të prirur t’i vlerësojnë djemtë për njohuritë e tyre dhe të kritikojnë vajzat për gabimet e tyre, duke theksuar kështu se zhvillimi akademik i djemve ka më shumë rëndësi se i vajzave.

Shpesh, djemve u jepet më shumë prioritet në lëndët shkencore sesa vajzave. Vajzat, nga ana tjetër, vlerësohen më shumë kur sillen në mënyrë të sjellshme, sesa kur dalin mirë në mësime. Djemtë marrin komplimente për forcën dhe guximin, ndërsa vajzat për qetësinë dhe ëmbëlsinë. Studime të ndryshme kanë treguar se të tilla perceptime tradicionale jo vetëm që ulin efikasitetin e rezultateve të nxënësve në provime e detyra, por edhe ndikojnë në zgjedhjet akademike të nxënësve. Ato u vënë korniza sjelljeve dhe prirjeve që priten nga njëra gjini apo tjetra. Megjithëse vajzat kanë rezultate më të larta sesa djemtë në arsimin fillor dhe të mesëm të ulët, më vonë ato preferojnë lëndë që gjerësisht vlerësohen më pak se lëndët që zgjedhin djemtë.  

Stereotipet gjinore dhe gjuha seksiste ndikojnë në perceptimin e të rinjve për veten dhe për të tjerët. Të rinjtë marrin si shembull modele të cilat iu paraqiten nga shoqëria, e duke qenë se shpesh këto modele janë të diktuara nga gjinia e jo vetëm nga aftësia, njëra palë apo tjetra mund të humbë besimin në vetvete. Për shembull, 44.3% e vajzave që edukohen në ciklin e lartë studiojnë për profesionet e fushës së shëndetit, edukimit, çështjeve sociale apo arteve, të cilat janë profesione që paguhen përgjithësisht më pak se të tjerat, ose që nuk kanë një treg pune të suksesshëm. Nga ana tjetër, djemtë që studiojnë në këto degë janë vetëm 21.4% e totalit. Gjithashtu, vihet re se megjithëse vajzat ndjekin edukimin e lartë në një numër më të madh (18.2% e numrit total të grave në Shqipëri, sesa burrat 14.5%) vajzat përfundojnë rrallë në pozicione drejtuese, pasi numrin më të lartë në këtë drejtim e zënë burrat.

Mosdhënia e mundësive të barabarta për të dyja gjinitë shfaq një problematike shqetësuese. Kjo pabarazi nuk ka vetëm pasoja  në psikologjinë e nxënësve dhe marrëdhëniet midis tyre, por edhe të ardhmen e Shqipërisë. Jo të gjithë kanë mundësi të profilizohen, apo të zgjedhin një fushë studimi sipas dëshirës së tyre. Kjo mund të vijë si pasojë e paragjykimeve që ekzistojnë lidhur me gjinizimin e disa profesioneve specifike. Si rrjedhojë, ka më pak diversitet dhe krijimtari në punë, çka përkthehet në më pak përmirësim në ekonomi, dhe në mirëqenie më të ulët. Për shembull, në 2012, GDP-ja e Shqipërisë ishte 20% më e ulët nga ç’mund të ishte nëse të dyja gjinitë do të funksiononin lirisht në tregun e punës, pa u kufizuar nga presioni shoqëror për profesionin e tyre.

Pabarazia gjinore është një problematikë, zanafilla e së cilës nis që në fëmijëri, dhe vazhdon i ndjek përgjatë gjithë jetës. Integrimi i grave dhe burrave në shoqëri, pa marrë parasysh stereotipet dhe ndasitë gjinore, do të sillte një përmirësim të dukshëm, jo vetëm në aspektin ekonomik apo social, por dhe në rritjen e vetëvlerësimit. Detyrimi ynë qytetar për vlerësimin dhe respektin ndaj çdo individi, pavarësisht gjinisë dhe elementeve të tjerë, duhet të jetë më i fortë së dëshira për të identifikuar dallimet. Është përgjegjësi personale, por gjithashtu dhe kolektive, ulja e diskriminimit dhe pabarazisë gjinore. Nëse do të ishim më pranë njëri-tjetrit, do të kuptonim se ka më shumë gjëra që na bashkojnë sesa ato që na ndajnë.

Autore: Eralda Cerraku, gjimnazi “Ibrahim Rugova” Kamëz

Ne kufinjte tokesore te identifikuar nga histori qe flasin nder vite,nga modele qeverisese me ndikime te pamatshme ne teresine e zhvillimit te pergjithshem ne nivel individual dhe me gjere,nga kultura qe ngacmojne shpirtin kreativ te popujve dhe gjuheve unike, qasja per te jetuar te bashkuar ne kte lume diversiteti eshte bere nje domosdoshmeri, pa te cilen
bota nuk do ta njihte tablon qe e ka pikturuar nder vite bashke me deshiren e mire dhe interesin e perbashket i cili ka zeruar dallimet dhe ka bashkuar organikisht idealet e bashkesise dhe zhvillimit.

Dhe shembulli me i mire i te jetuarit bashke ne diversitet, eshte Bashkimi Europian, zemra e kontinentit Europian dhe burim i suksesit i cili vjen jo me force, as me percarje por me shpirtin konstruktiv qe garanton qasjen demokratike te vendimmarrjes dhe frenimin e etnocentrizmit.

Deklarata e 9 majit 1950 është data kur u hodh hapi i parë drejt krijimit të asaj që sot njihet si BE. E gjitha filloi si nje traktat paqeje mes shteteve kundershtare, rivalitet i prodhuar nga vite te ashpra lufte mes shteteve Evropiane, i cili u finalizua me arkitekturen e nje “motorri” i cili eshte shnderruar ne burim force dhe perparimi jo vetem ne Europe por me shtirje globale.

Evropa nuk do të bëhet në të njëjtën kohë ose sipas një plani të vetëm. Ajo do të ndërtohet përmes arritjeve konkrete të cilat së pari krijojnë një solidaritet real. Ishte ky misioni i kulluar per te ndertuar asfaltin e nje rruge plot kundershti, e qe sot jemi ne kushtet kur ai “motorr” eshte modifikuar ne strehen ku bashkejetojne dhe ulen kembekryq,idealet dhe qasjet demokratike, shkembimet kulturore, etnike, ekonomike, politike, duke formuar mozaikun unik me emerues te perbashket, vijueshmerine dhe zhvillimin.

9 maji, Dita e Europes perkon me nje linje te paster multikulturore, e cila ben bashke popuj te ndryshem, politika te ndryshme, zhvillime ekonomike te ndryshme, gjuhe te vecanta, te cilat eshte kaq e veshtire te krijosh iluzione bashkesie,kur mendon se sa elemente te kunderta behen bashke. Por Bashkimi Europian,nuk krijoi thjesht iluzione por gjerat e
kunderta i shnderroi ne komplem entare te njera tjetres dhe ne shtratin e ketij diversiteti garanton paqen mes popujve,dhe zhvillimet te cilat vijne me shpejtesine e eres, zhvillime te mbeshtetura ne politika produktive dhe eficente.

Pse te shkojme me larg vendit tone per ta kuptuar me mire rendesine e “Dites Europiane”. Shqiperia,nje toke e harlisur me tipare gjeostrategjik e cili e ka kaq te nevojshem integrimin e plote ne Bashkimin Europian,qe perkunder cfare mendojne skeptiket, ky integrim nuk e zbeh identitetin e kombit por e shendosh kete identitet dhe e orienton drejt bashkejeteses
harmonike, tregjeve te perbashketa qe prodhojne mireqenie sociale. Ky anetaresim ne BE nuk eshte nje dekorate qe varet ne gjoksin e nje heroi,eshte nje medalje e cila duhet fituar denjesisht, me pergjegjshmeri dhe mbi bazen e unitetit dhe harmonise.

Kete gje e ka thene qe ne kohen e tij, simboli i shqiptarise, Skënderbeu, “Europën duhet ta krijojmë njëherë në oborrin tonë, pastaj ta kërkojmë gjetkë”, e thene me thjeshte, duhet ta meritojme Europen qe te behemi pjesetare te asaj familjes dhe jo mysafire te paftuar. Rruga per tju bashkuar kesaj “feste” eshte e veshtire dhe ndoshta e larget nese ecim
ne hapa kaq te ngadalte.

E rendesishme eshte qe cdonjeri duhet ta filloje kontributin nga
vetja e me tej ta kerkoje tek te tjeret. 9 maji eshte filmi me titrazhe te gjata i cili permbledh kaq shkurt, brenda nje dite sesi ekonomia, politika, edukimi, drejtesia, kultura, dhe gjuha, kane nje lidhje organike dhe mirefilli
mund te themi se kjo dite, dhe cdo dite tjeter, ne Evrope dhe kudo ne bote, kerkon paqen, unitetin dhe bashkepunimin per te garantuar stabilitetin…

Te gjithe bashke thurim pelhuren e fuqise…e cila i reziston kohes dhe ndryshimeve.

Autor: Daniel Suçi, gjimnazi Dom Nikollë Kaçorri

1945, Winston Çërçill sapo ka mbledhur burrat me të shquar të
politikës angleze: “Çfarë shikoni këtu, o burra?” Pyet, teksa shtrin doren në një prototip harte të Evropës dhe një tank të vogël të vajosur.
Vija të tëra gri, zie apo një pune kamuflazhi për të mos parë Gjermaninë e Hitlerit ujk, Rusinë e gjorë Stalin, apo dëshpërimet e thella të Italisë, Francës, Austro-Hungarisë.

Autore: Sabrina Plaku, gjimnazi “M.K.Ataturk” Pajovë, klasa XI-A

27 Qershori i 2014 shënoi një hap të rëndësishëm për  Shqipërinë, shtetin ku ne lindën e po jetojmë. Në këtë ditë ne arritëm të fitonim statusin e vendit kandidat, një hap i madh ky për një shtet të “vogël” si Shqipëria. Ky vendim i jep shtysë dhe inkurajim vendit tonë për të vazhduar me reformat ekzistuese e për të nisur reforma të reja për tupërgatitur për nisjen e negociatave të anëtarësimit.                                                                                                                               

Autore: Drilona Shehi

Të gjithë jemi të vetëdijshëm se teknologjia po avancon çdo ditë dhe më shumë, duke bërë të mundur që ajo të jetë në të njëjtën kohë mikja dhe “armikja” më e madhe që kërcënon ekzistencën tonë.

Autore: Klara Rizvani

Për secilin prej nesh, lajmet e bujshme ngjallin interes. Nxitojmë të informohemi të parët pa i kushtuar rendësi burimit të informacionit. Duhet të jemi të vetëdijshëm që jetojmë në një kohë ku njerëzit për disa klikime më tepër prodhojnë lajme të pavërteta.

Tek shumica e të rinjve maturantë, ekziston një dilemë e zgjedhjes së profesionit të tyre për të ardhmen. Është një sfidë e madhe e cila bashkëshoqërohet edhe me stresin e një përzgjedhjeje të duhur jo vetëm për ta, por edhe për prindërit dhe familjarët e tyre.

Këshilla për të rinjtë që janë në dilemë për të zgjedhur një degë studimi. Si të gjeni degën që përshtatet me prirjet tuaja. Si të zgjidhni një degë studimi që mund t’ju çojë drejt një pune ku të përdorni lirisht talentin tuaj, të zhvilloni aftësitë dhe vlerat tuaja.

Ka me mijëra pyetje të ndryshme që mund të ju behën në një intervistë pune, edhe nëse nuk keni përvoja të mëparshme punësimi. Bazuar në pyetjen, përpiquni bazoni përgjigjen tuaj në ato që dini për punën dhe kompaninë.

• Më trego për veten tënde (Shkollën tuaj, notat, interesat dhe talentet tuaja)?
• Pse keni aplikuar për kompaninë tonë?
• A keni ndonjë përvojë të mëparshme pune në pozicione të ngjashme?
• Cilat janë lendet tuaja më të preferuara në shkollë?
• Cilat janë synimet tuaja të karrierës?
• A jeni përfshirë në ndonjë aktivitet jashtëshkollor?
• Pse jeni duke kërkuar një punë?
• Nëse mësuesit tuaj do të ishin këtu, çfarë do të thoshin ata për ju?
• A po planifikoni të shkoni në universitet pasi të përfundoni gjimnazin?
• Sa të gatshëm ndiheni duke bërë detyrën X? (përgjigjja e telefonave, biseda me klientët, etj.)

Sfidoni vetën para intervistës duke i bërë pyetje të vështira vetes tuaj dhe duke u dhënë atyre përgjigje. Ju nuk mund të përgatiteni për çdo pyetje, por sa më shumë të praktikoheni, aq më shumë ka të ngjarë të shkëlqeni në intervistën tuaj të punës.

Përshtatur dhe përkthyer nga: https://www.ziprecruiter.com/blog/job-interview-tips-for-highschool-students/#:~:text=A%20polo%20or%20button%2Dup,to%20outfit%20for%20job%20interviews.&text=Introduce%20yourself%20and%20shake%20hands,%2C%20personality%2C%20and%20past%20experiences dhe https://everydayinterviewtips.com/15-possible-questions-for-high-school-student-job-interviews/